طبق آخرین سرشماری انجام گرفته، ایران دارای حدود ۲۳ میلیون و ۷۰۰ هزار نفر جمعیت در سن کار است. به بیان دیگر، ۲۳.۷ میلیون نفر از جمعیت کشور هم اکنون در شرایطی قرار دارند که به آنها نیروی فعال اقتصادی گفته می شود؛ یعنی می توانند در جریان پیشرفت کشور نقش داشته باشند و صرفا نیروی مصرف کننده نباشند.
کارشناسان عقیده دارند، این میزان از جمعیت آماده به کار می تواند فرصت مناسبی برای کشور ۷۸ میلیون نفری ایران باشد که بتواند طبق یک برنامه دقیق، از نیروی کار خود بهترین استفاده را در جریان پیشرفت داشته باشد و این ظرفیت بالقوه را به سمت فعالیت های اقتصادی و تولیدی و در نتیجه ارتقاء سطح رشد اقتصادی و رونق هدایت کند.
بازار کار منتظر تصمیمات فوری اشتغالی
اما آماده نبودن زیرساخت های لازم در بازار کار ایران و ناتوانی بنگاه ها در بکارگیری این ظرفیت عظیم، وجود مسائل مربوط به تحریم های ظالمانه، واردات بی رویه انواع کالاهای غیرضروری و لوکس به کشور، تغییر مداوم مقررات مربوط به کسب و کار، دست و پاگیر بودن قوانین مربوط به فعالیت های اقتصادی و مسائلی از این دست باعث شده تا امروز نه تنها نیروی جوان کشور باعث پیشرفت نشده بلکه کشور را با نوعی بحران بیکاری و لزوم اتخاذ سیاست های فوری اشتغال زایی نیز مواجه کرده است؛ جوانانی که عمدتا دارای تحصیلات دانشگاهی بوده و با کسب آمادگی نسبی در صدد ورود به بازار کار هستند.
بیکاری جوانان شرایطی را به وجود آورده که خانواده ها از آن به عنوان مهم ترین دغدغه خود یاد می کنند. برخی کارشناسان بازار کار می گویند وضعیت بیکاری به نحوی است که اغلب خانواده ها دستکم با بیکاری یکی از فرزندان خود مواجه هستند و از این ناحیه درخواست های فراوانی به مسئولان کشور توسط جویندگان شغل ارائه می شود.
طبق آمارهای موجود، تعداد جمعیت فعال اقتصادی کشور در فاصله سال های ۶۵ تا ۹۰ بیش از ۱۰ میلیون نفر افزایش یافته، اما شرایط بازار کار به نحوی بوده که امکان استفاده از این ظرفیت بزرگ فراهم نشده است.
هرچند در طی این سال ها ۵ میلیون و ۷۰۰ هزار نفر از تحصیل کرده های دانشگاهی تصمیم به خانه نشینی گرفتند و وارد بازار کار نشدند، اما کارشناسان می گویند دلیل اصلی تصمیم عجیب نیمی از کل جمعیت تحصیل کرده کشور به خانه نشینی، می تواند دشواری در ورود به بازار کار و نبود عرصه اشتغال در کشور باشد؛ از اینرو بخشی از جمعیت فعال اتفاقا تحصیل کرده کشور تصمیم می گیرند تنها مصرف کننده باشند و هیچ نقشی در جریان پیشرفت اقتصادی کشور نداشته باشند.
۲۵ ساله جمعیت آماده به کار ۱۰ میلیون نفر بیشتر شد
آمارها می گویند جمعیت بیکار مطلق کشور هم اکنون ۲ میلیون و ۵۰۰ هزار نفر است ولی آمارهای غیررسمی این تعداد را ۲ برابر می داند و برخی مقامات ارشد دولتی نیز نوید افزایش آمار بیکاران کشور را تا ۱۰ میلیون نفر می دهند!
وزارت کار در گزارشی اعلام کرده پیش بینی می شود جمعیت فعال کشور (۱۵ تا ۲۹ سال) که در واقع گروه اصلی متقاضی کار هر کشوری محسوب می شوند تنها تا سال آینده یعنی ۱۳۹۵ به ۲۰ میلیون و ۶۴۰ هزارنفر کاهش یابد. این یعنی در فاصله ۵ سال ۹۰ تا ۹۵، از تعداد جمعیت در سن کار کشور ۳ میلیون و ۵۳۲ هزارنفر کاسته خواهد شد.
همچنین نتایج این پیش بینی نشان می دهد که جمعیت فعال کشور در سال ۱۴۰۰ به ۱۷ میلیون و ۸۵۹ هزار نفر کاهش می یابد که نشان دهنده افت دوباره جمعیت در سن کار کشور به تعداد ۵ میلیون و ۸۳۴ هزار نفر تنها تا ۶ سال آینده است.
از سویی اعلام شده جمعیت بین سنین ۳۰ تا ۶۴ ساله کشور که در سال ۹۰ به میزان ۲۹ میلیون و ۵۵۰ هزار نفر بوده در سال ۹۵ به ۳۵ میلیون و ۸۳۲ هزار نفر بالغ می شود که این مسئله ضمن نشان دادن حرکت سریع جمعیت به سمت پیری، نشان دهنده لزوم تعیین تکلیف مسئله اشتغال صدها هزار نفر تا یکی دو سال پیش رو است.
پیش تر در گزارشی اعلام شده دوره انتظار برای ورود به بازار کار در ایران به ۱۹ ماه و بیشتر از آن رسیده که ادامه روند بیکاری و باقی ماندن شرایط نابسامان بازار کار بر افزایش دوره انتظار برای دریافت یک پیشنهاد شغلی بیشتر می شود. این مسئله به معنای هدر رفتن نیروی کار سرمایه های جوان کشور و بدون استفاده ماندن صدها هزار توان کار در جریان توسعه و پیشرفت است.
مهر