تاریخ : سه شنبه, ۲۹ اسفند , ۱۴۰۲ 10 رمضان 1445 Tuesday, 19 March , 2024
12

سردار پارت‌ها و مردان سنگی باجول

  • کد خبر : 41732
  • 01 آذر 1394 - 1:02
سردار پارت‌ها و مردان سنگی باجول

عصر ایذه: شهرستان باستانی ایذه از دوره پارینه‌سنگی تا عصر حاضر آثار فراوانی را در خود جای داده است.   […]

عصر ایذه: شهرستان باستانی ایذه از دوره پارینه‌سنگی تا عصر حاضر آثار فراوانی را در خود جای داده است.

 

 

نقش‌برجسته‌‌ها، سنگ‌نوشته‌ها، گوردخمه‌ها و بردگوری‌های همچون کول فرح، خنگ شهسوار، اژدر، یارعلی‌وند و کمالوند، اشکفت سلمان، نقش برجسته شیوند، نقش‌برجسته دخمه دره دز، نقش‌برجسته دخمه بردگوری جنگه نیز نمونه‌‌ای از این موارد به‌شمار می‌رود که این سابقه تاریخی را اثبات می‌کند.

 

 

 

کولفرح ایذه

 

 

سرویس تاریخی عصر ایذه –  اگر سفر به ایذه در این فصل سال برایتان دشوار است، اما در عین حال دلتان می‌خواهد آثاری از این منطقه باستانی را ببینید توصیه می‌کنیم سری به موزه ایران باستان بزنید.

 

در آنجا علاوه بر اشیایی که از تپه‌های باستانی ایذه به دست آمده، مجسمه فلزی (مفرغی) بزرگی نظرتان را جلب خواهد کرد که به مرد اشکانی شهرت دارد. این مجسمه در سال ۱۳۱۲ در حوالی روستایی به نام «شمی» که تقریبا ۴۵ کیلومتر با شهرستان ایذه فاصله دارد، پیدا شد.

 

کاوش‌ها نشان داد که آنجا نیایشگاهی بوده متعلق به دوره اشکانیان یا همان پارت‌ها که مجسمه مرد اشکانی نیز در آن نیایشگاه قرار داشته، اما زمانی که باستان‌شناسان این محل را کشف کردند متوجه آثار تخریب و آتش‌سوزی در این محل شدند.

 

به همین علت مجسمه‌ای که در موزه می‌بینید یک دستش به طور کامل و دست دیگرش از مچ به پایین از بین رفته است. از آنجا که ساسانیان پس از به قدرت رسیدن، سعی کردند اغلب آثار برجای مانده از حکومت پیش از خود یعنی اشکانیان (پارت‌ها) را از میان ببرند، به نظر می‌رسد تخریب نیایشگاه شمی نیز توسط آنان صورت گرفته باشد، اما مجسمه مرد اشکانی متعلق به کیست؟

این پرسشی است که ذهن بسیاری از پژوهشگران را درگیر خود کرده؛ چراکه مجسمه‌ای در این ابعاد آن هم در یک جایگاه مقدس نمی‌تواند مربوط به یک شخصیت عادی باشد.

 

 

 

 

مرد پارتی

 

لباس‌ها و نوع پوشش او شبیه به مردان دینی نیست، بنابراین بلندمرتبه بودن او را می‌باید در زمینه‌های دیگری چون اجتماعی و سیاسی جستجو کرد. کمربند، پای‌افزار و سربند او نشان می‌دهد که او از مردان و سرداران جنگی بوده است، به همین علت اغلب محققان بر این باورند که مجسمه مرد اشکانی متعلق به سورنا (۸۲ ـ ۵۲ پیش از میلاد) سردار شجاع و نامی پارت‌هاست.

 

سورنا سپاه ایران را در نخستین جنگ با رومیان فرماندهی کرد و رومی‌ها را که تا آن زمان در همه جا پیروز بودند، برای اولین بار با شکستی سخت و تاریخی روبه‌رو ساخت. او روش نوینی را در جنگ پایه‌گذاری کرد که به آن شیوه جنگ و گریز می‌گویند.

 

این سردار ایرانی را پدیدآورنده جنگ پارتیزانی (جنگ به روش پارتیان) در جهان و مجسمه او را نمونه زیبایی از هنر ریخته‌گری در دوران باستان می‌دانند. بنابراین دیدن و مطالعه در مورد مجسمه این سردار بزرگ می‌تواند شما را با بخش دیگری از تاریخ غرورآفرین ایران آشنا کند.

 

 

 

 

 

مرد پارتی

 

 

 


 

نقش برجسته باجول در کنار روستای باجول در ۳۰ کیلومتری شرق شهرستان ایذه قرار دارد. در این سنگ‌نگاره چهار نفر خوابیده در کنار هم پیاله‌ای را در دست چپ دارند و دست راست را به نشانه اتحاد بر پشت هم قرار داده‌اند. تصاویر این افراد از روبرو حجاری شده و این افراد سه شاه الیمایی و یک ملکه هستند.

در سال ۱۳۶۶ اسماعیل یغمایی از طرف مرکز باستان شناسی ایران از این نقش برجسته بازدید کرد.

با توجه به آسیب دیدگی زیاد نقش برجسته، محل شکستگی سنگ و همچنین حالت قرار یری دست‌های این چهار انسان بر پشت همدیگر، چنان تصور می شود که گویا نفر پنجمی هم در تصویر وجود داشته که در اثر شکستگی و فرسایش سنگ از بین رفته است.

 

 

 20130209114449299_3234

 

این نقش برجسته دارای دو نوشته به خط آرامی الیمایی و یک علامت است. این علامت که خاصه شاهان الیمایی است، متشکل از یک ماه و ستاره‌ای در میان آن و نقش شیء شبیه به لنگر کشتی است. این نقش مابین سر نفر اول و دوم حک شده است.

 

کلمه اول این دو نوشته را که در سمت چپ نفر اول است، کارشناسان کمنسکیر و کلمه دوم را که سمت چپ سر نفر چهارم نقرشده، ملکه آنزار معنی کرده‌اند.

شاهان محلی الیمایی از نوادگان اعیلامیان، خوزی‌ها، لرها و پارس‌ها بودند و بعدها پارتیان نیز به آنان اضافه شدند. هنر آنان در دوره‌های مختلف حاکمیت آنان بالا و پایین زیاد داشته ولی در مجموع هنر آنان را می‌شود برگرفته از هنرکهن آن منطقه ایرانزمین به علاوه ترکیبی از هنر سلوکی و اشکانی دانست.

همچنین نام تصویر اول را کمنسکیر اول یا همان سر سلسله کمنسکیرها، نفر دوم کمنسکیر دوم یا همان شاه بزرگ الیمایی، نفر سوم کمنسکیر سوم و نفر چهارم را ملکه آنزار همسرکمنسکیر سوم می‌نامد. نفر پنجمی هم که به دلیل شکستگی از بین رفته می‌تواند کمنسکیر چهارم فرزند کمنسکیر شاه بزرگ باشد.

 

باجول منطقه خوش آب و هوایی است در جنوب شهر ایذه که به دلیل ساخته شدن بند بخش‌هایی از آن منطقه به زیر آب رفت، یکی از آثار نجات یافته آن منطقه توسط میراث فرهنگی شهرستان ایذه، نقش برجسته باجول می‌باشد که از دوران شاهان محلی الیمایی در دوره امپراتوری اشکانی بر جای مانده است.

 

 

20130209114449143_2323

 

در سال ۳۳۰ پیش از میلاد داریوش سوم در ۵۰ سالگی از اسکندر مقدونی شکست خورد و بساط امپراتوری هخامنشیان برچیده شد. جانشینان اسکندر به سرعت سعی بر تغییرات کلی در جامعه ایرانی زدند از زبان و دین و فرهنگ گرفته تا بسیاری از آداب فرهنگی ایرانیان. در زمان مهرداد اول سلوکیان به طور کامل از ایران خارج شدند ولی بسیاری از آداب آنها باقی ماند.

 

اشکانیان در حرکت رو به جلو ولی نه شتابان فرهنگ ایرانی را کم کم حاکم کردند ولی تقریبا تلاش آنان ۳۰۰ سال زحمت برد تا به بار نشست. خط و نگارش اول به زبان یونانی بود و بعد خط آرامی بدان اضافه شد، کم کم خط پهلوی اشکانی جای خود را باز نمود.

 

شاهان محلی الیمایی از نوادگان اعیلامیان، خوزی‌ها، لرها و پارس‌ها بودند و بعدها پارتیان نیز به آنان اضافه شدند. هنر آنان در دوره‌های مختلف حاکمیت آنان بالا و پایین زیاد داشته ولی در مجموع هنر آنان را می‌شود برگرفته از هنرکهن آن منطقه ایرانزمین به علاوه ترکیبی از هنر سلوکی و اشکانی دانست.

خدایان آنان ترکیبی از خدایان ایرانی و یونانی بوده، یعنی در کنار اهورامزدا و ایزدان میترا و آناهیتا خدای یونانی هرکول را مورد پرستش قرار می‌دادند. در دوران اشکانی به شاهان محلی شاهک می‌گفتند. یکی از اشکال رایج در دوره اشکانی که در هنر پارتیان زیاد دیده می‌شد حالت لمیده نشستن افراد بوده که به نوعی نماد قدرت بوده است.

 

در این نقش برجسته منحصر به فرد، نقش ۵ فرد حجاری شده بود که دو تن نسبتا سالم و دو نفر صدمه دیده و نفر آخر کاملا تخریب شده است. نفر یکم از سمت راست کامناسکیر (یا کمنسکیر) یکم است که به مدت دو سال از ۱۴۷ میلادی تا ۱۴۵ میلادی حکومت می‌کرده.

 

نفر دوم کامناسکیر دوم که از ۱۴۵ تا ۱۳۹ میلادی به مدت ۶ سال حکومت کرده (این شاهان در دوره قدرت مهرداد یکم شاه محلی بوده‌اند) و نفر سوم کامناسکیرسوم (برخی منابع چهارم ذکر شده) بوده است.

 

حکومت وی یک سال دوام یافت (۸۵میلادی) و نفر چهارم شهبانو آنزاز یا آنزار بوده و نفر پنجم کودک خردسال آنان کامناسکیر چهارم بوده که کاملا تخریب شده، پادشاهی وی از (۸۲ تا ۷۶ میلادی) ادامه یافت.

 

 

تمام این افراد به شکل لمیده و دست روی شانه هم و در دستی دیگر پیاله نوشیدنی وجود دارد که به نوعی به بیننده اتحاد و همبستگی این افراد را به یکدیگر نشان می‌دهد. شرایط اقلیمی و زندگی این افراد که بیشتر عمرشان کوچ نشین بودند از آنان افراد قدرتمندی ساخته بود. آنان در جنگهای بسیاری در کنار اشکانیان در مقابل رومیان حضور داشتند.

 

تبیان

انتهای پیام/*

 

لینک کوتاه : http://www.asreizeh.com/?p=41732

ثبت دیدگاه

مجموع دیدگاهها : 5در انتظار بررسی : 0انتشار یافته : ۵
  1. درود عالی
    امید است موفق باشید
    سپاس از این که تاریخچه انشان ومردم این دیار بختیاری نشین را به ایران آشنا می کنید

  2. جالب بود….خسته نباشید….

  3. ممنون از اطلاعات و آگاهی ک دادید،کاشکی کاملتر توضیح میدادید،واگه منابع رو هم ذکر میکردیدخیلی خوب میشد،بازم ممنون

  4. عالی درود بر شما و خبرگزاری عصر ایذه در دهدز

  5. این آثار همه الیمایی هستند ،به قدرت رسیدن الیمایی قبل از پارت بوده
    الیمایی ها بومی خوزستان ،و مناطق بختیاری نشین بودند
    بازماندگان ایلامیها بودند که توانستند پس از فروپاشی هخامنشی دوباره حکومت خود را برپا کنند
    کتاب دکتر اردشیر صالح‌پور اطلاعات خوبی در موردش به شما میده بخونید
    همه آثار مناطق بختیاری و دیگر مناطق لرنشین ایران ایلامی و الیمایی هستند

قوانین ارسال دیدگاه
  • دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تایید توسط تیم مدیریت در وب منتشر خواهد شد.
  • پیام هایی که حاوی تهمت یا افترا باشد منتشر نخواهد شد.
  • پیام هایی که به غیر از زبان فارسی یا غیر مرتبط باشد منتشر نخواهد شد.