تاریخ : پنج شنبه, ۹ فروردین , ۱۴۰۳ 19 رمضان 1445 Thursday, 28 March , 2024
17

علل رواج تفکر انحرافی طلوعی در منطقه‌ی بختیاری

  • کد خبر : 26186
  • 17 تیر 1394 - 11:22
علل رواج تفکر انحرافی طلوعی در منطقه‌ی بختیاری

عصر ایذه: تفکرانحرافی و شبه مذهبی طلوعی در نیمه دوم سال ۱۳۲۸ ش طراحی و در آغاز سال ۱۳۲۹ ش […]

عصر ایذه: تفکرانحرافی و شبه مذهبی طلوعی در نیمه دوم سال ۱۳۲۸ ش طراحی و در آغاز سال ۱۳۲۹ ش عملیاتی و اجرا شد.

 

 

bakh-2

 

 

خاستگاه اولیه طلوعی شهر مسجد سلیمان و گرمسیرات بختیاری بود، با بازگشت عشایر از گرمسیر و به موازات کوچ بهاره که عشایر در سراسر ییلاق (قسمت های از چهار محال و اصفهان ) پراکنده شدند، طلوعی نیز در سرتاسر منطقه بختیاری رواج پیدا کرد و دامنه آن به قلمرو عشایر بهمئی دراستان کهگیلویه و بویر احمد نیز کشیده شد.
خط سیر طلوعی در امتداد رودخانه کارون از پایین دست به سرچشمه و سرشاخه ها بود، مسیری خلاف جریان آب کارون طی کرد، دربین عشایر و ده نشینان حاشیه کارون شیوع پیدا کرد و به سرعت خود را به کوهرنگ رسانید.

کمتر روستا یا منطقه ای بود که این تفکرانحرافی در ان نفوذ نکرده باشد، دین سازان با اعزام مبلغان و مروجان مسلک خود که اصطلاحاً « سرطلوع» گفته می شدند – با شور و ولع بسیار – فرقه انحرافی و نوظهور طلوعی را در همه جا گسترش دادند.
* این که علل وعوامل رواج تفکر انحرافی طلوعی در منطقه بختیاری چه بودند؟

* رواج این فرقه انحرافی چه پیامد ها و نتایجی به دنبال داشت ؟
طلوعی یا سال طلوعی، به واقعه ای گفته می شود که حدود سال های ۱۳۲۸ ش و ۱۳۲۹ ش همزمان با ملی شدن صنعت نفت ایران در منطقه گرمسیری بختیاری در خوزستان به وقوع پیوست.

گروهی از مردم در مناطق نقت خیز بختیاری، بر اثر عوام فریبی جاسوس انگلیسی به نام جیکاک۲ ، ناآگاهانه به اطاعت و پیروی از اندیشه و افکار گمراه کننده وی وارد یک جریان انحرافی و شبه مذهبی به نام طلوعی شدند.
این جاسوس تربیت شده و زبردست که از سوی دولت انگلستان جهت دسیسه و توطئه های استعماری و تفرقه اندازی و سوق دادن مردم به اندیشه های واهی و انحرافی و عقیم ساختن جنبش مردمی ملی شدن صنعت نفت به میان مردم ایران و بختیاری ها اعزام شده بود با برنامه های طرح ریزی و از قبل پیش بینی شده و با وسایل و ابزارکار مورد نیاز و با اندیشه های مخرب و انحرافی وارد عمل گردید و باعث و بانی تفکر شبه مذهبی طلوعی گردید.
– صبغه و رنگ مذهبی شیعی و استفاده ناصواب طلوعیان از محبوبیت ائمه شیعه در میان مردم بختیاری و ناآگاهی و ساده لوحی برخی از عشایر و روستانشینان در ترویج این آئین انحرافی مؤثر بوده است.
– جریان شبه مذهبی «طلوعی» محصول سیاست و تفکر انگلیسی ها در مقابله با خواست مردم ایران برای ملی شدن صنعت نفت بود.
– به نظر می رسد انگلیسی ها با ترویج عقیده ترک امور دنیایی و نفی جهان مادی و پرداختن به برخی امور معنوی و اخروی آن توام با مغالطه و سفسسطه های عوام فریبانه ، به عنوان حربه کارساز برای تحقق اهداف خود استفاده می کردند.

 

معنای واژگانی ومفهوم طلوعی (تولویی) وسروشی
طلوعی(تولویی) یا سروشی نام شبه جریان مذهبی انحرافی و فرقه ای بود که ماموران سیاسی انگلیس در اواخر سال ۱۳۲۸ ش طراحی و در سال ۱۳۲۹ ش عملیاتی و به اجرا در آوردند. قصد آنها این بود تا با این ترفند ساکنان مناطق نفتی را از موضوع ملی شدن نفت دور ساخته و در نهایت مانع از ملی شدن نفت در ایران شوند. معنا و مفهوم طلوعی و سروشی برگرفته از چند موضوع است :
معنای لغوی: طلوع به معنی برآمدن خورشید ، ستارگان و ماه ، آشکار شدن ، ظاهر شدن و پدیدار شدن پدیده ای اغاز وابتدا هر عملی یا چیزی،(عمید ، ۱۳۷۱: ۸۴۷) سروش نیز به معنی فرشته،ملک وجبرئیل است.
معنی استعاری طلوعی و سروشی بین مردم بختیاری: طلوعی به معنای ظهور پدیده غیر معمول و متعارف و خلاف عرف در جامعه و سروشی به مفهوم دیوانه و مجنون ، شیدا و پریشان ، سرگردان و هیجان زده ، دچار توهم ، کسی که از حالت طبیعی خارج شده است و دچار ظن و گمان انحرافی و خودباختگی شده است ، نجواهایی که از عالم غیب به گوش رسد و به فرد الهام می گردد.
طلوعی برگرفته از خواب و رویایی ساختگی بود که پیشوای طلوعی دیده بود، وی خواب خود را چنین نقل می کرد که :«در یکی از شب های گرم تابستان که به خواب رفته بودم ناگهان برقی زد و تمام دنیا را روشن کرد این نور همه ما را بیهوش کرد وقتی به هوش آمدم و چشم خود را باز کردم زبان همه ما به ورد و ذکر افتاد به طوری که تا سه روز قادر نبودیم حتی یک کلمه حرف بزنیم و همه ذکر گرفته بودیم.

در همین حال اغماء و بیهوش بودیم که یک شخص نورانی جلوی ما ظاهر شد و پرچم سبزی به ما داد که هر کس به پیش ما بیاید و این علم را ببیند گناه او بخشیده شده و به بهشت خواهد رفت»(آسیای جوان، ۱۳۳۰: ۲) بر اساس این خواب این تفکر انحرافی و شبه مذهبی را طلوعی نامیدند و معتقد بودند کسانی که به آیین طلوعی می گرویدند اشخاصی بودند که نور ایمان و صداقت و راستی در وجود آنان پدیدار شده و طلوع نموده است.
جیکاک در راستای تحقق اهداف انگلستان در جهت جلوگیری از نهضت ملی شدن نفت یک جریان شبه دینی را در مناطق نفتی به ویژه محل استقرار شاخه هفت لنگ بختیاری‌، سازماندهی کرد.

این جریان مرموز که بیش از هر چیز بر انکار دنیا‌، ترک آن ، کناره گیری از امور دنیوی و بی ارزش بودن خاک و نفت تاکید داشت ، « تولویی» یا « طلویی » و « سروشی» نام داشت.

می گویند طلوعی ناشی از حالتی بود که جیکاک انگلیسی با اتصال برق بر بدن مردم ایجاد میکرد و نوعی شوک به افراد وارد می ساخت، برخی از شنیده ها نیز حکایت از آن دارد که احتمالاً از قرص های روان گردان استفاده می کرد و نوعی حالت گیجی ، بی تعادلی و هذیان گویی در اشخاص ایجاد می کرد.

زیرا «سُروشی»۳ در بین مردم به معنی دیوانه ، مجنون ، شیدا و ناهشیار می باشد، از جیکاک داستان های مختلفی نقل می کنند که در بعضی از موارد شبیه چشم بندی و افسانه است اما به قول یکی از آقایان بختیاری «از آن دم بریده هر کاری بعید نبود.»(یعقوبی نژاد، ۱۳۹۱: ۱۵۲)
علل رواج تفکر انحرافی طلوعی :
۱- این فرقه انحرافی دسیسه و توطئه استعماری جهت تفرقه اندازی و سوق دادن مردم مؤمن و معتقد به اندیشه های واهی و انحرافی و دور ساختن آنان از صداقت ، ایمان نسبت به ملیت و دین و مذهب بود.
۲- استفاده از فریب ، حیله و تزویر ازسوی جیکاک ، زودباوری ،سادگی ، بی سوادی و ناآگاهی همراه با تعصب و صداقت بی حد و حصر مردم از سوی دیگر در ترویج این تفکر انحرافی تاثیر فراوان داشته است.
۳- اندیشه حیله گرانه جهت نفاق و استشمار و استیلا بر اقوام ازجمله اهداف استعمار انگلیس در رواج تفکر طلوعی بود.
۴- عقیم و خنثی نمودن جنبش مردمی ملی شدن صنعت نفت یکی از اصلی ترین اهداف وعلت های ترویج این فرقه شبه مذهبی بوده است .
۵- در سال ۱۳۲۹ ش با اعلام ملی شدن صنعت نفت عوامل دولت انگلستان به فکر چاره ای افتادند تا به ملی شدن صنعت نفت خدشه ای وارد کند و مجدداً بتوانند به ایران بازگردند لذا با کمک عامل نفوذی خود میجر جیکاک و با لطایف الحیل گوناگون ، شعبده بازی و جادوگری، استفاده از لباس روحانی ، عوام فریبی اقدام به ترویج این تفکر انحرافی نمود. ادامه دارد.

 

 

 

دکتر عزت اله عبدالهی نوروزی، مصطفی علیزاده گل سفیدی

لینک کوتاه : http://www.asreizeh.com/?p=26186

ثبت دیدگاه

مجموع دیدگاهها : 26در انتظار بررسی : 0انتشار یافته : ۲۶
  1. با سلام و ضمن قبولی طاعات و عبادات
    عالی بود استفاده کردیم

  2. بسیار عالی
    لطفا چنین مطالبی رو بیشتر قرار بدید

  3. خسته نباشید عالی بود از این دست مقالات به سطح آگاهی مخاطبینتون افزایش میده، بیشتر استفاده کنید

  4. سلام عالی بود، دستتون درد نکنه، ان شاالله موفق باشید.

  5. بسیار علمی و آموزنده هست

  6. اطلاعات خوبی بود استفاده کردم تشکر میکنم

  7. دست شما درد نکنه از این مطلب زیبا

  8. از لطف شما سپاسگزارم بسیار جالب بود

  9. با سلام مقاله فاخر وارزشمندی است با تشکر از عصر ایذه

  10. برای اشنایی با مطالب در مورد تاریخ وفرهنگ بختیاری به سایت زیر نیز مراجعه فرمایید.
    http://www.hcob.ir

  11. یکی از معروف ترین شعارهایی که توی دهان مردم ساده دل ما انداختند این بود که بگید عشق علی مین دلمه صنعت نفت سیچنمه

  12. عالی بود

  13. بعد جند ده فهمیدند که طرح انگلیس است………….حالا

  14. سلام
    طاعات وعبادات قبول

  15. شعارشون هم این بود
    موکه عشق علی مین دلمه صنعت نفت سیچنمه
    یا
    موکه عشق علی مین دلمه نفت سیاه سیچنمه

  16. سلام
    بسیار عالی و آموزنده بود .
    سپاس از دکتر عبدالهی نوروزی عزیز و جناب آقای علیزاده ، به خاطر این مقاله آموزنده …..

  17. با سلام دست نویسنده این مقاله درد نکنه متن خیلی خوبی بود استفاده کردیم خوبه آنهایی که در گروههای مجازی فعالیت دارند از این متونها استفاده کنند تا تا این اطلاعات ارزشمند فراگیر شود …باقری

  18. با سلام ، جالب و خوب بود ، ممنون

  19. سلام و خسته نباشید
    دو نکته : یکی این که من شاید ۱۵ سال پیش تحقیق در این زمینه داشتم در منطقه خودمان یعنی هلایجان و سوسن هم افرادی طلوعی شدند که من خودم با اون افراد مصاحبه داشتم
    دوم اینکه: بجز اینکه میگفتن مو که مهر علی من دلمه نفت ملی سینه یه حس خاصی بین این افراد بود که هر گناه یا خطایی که در اون بازه زمانی انجام داده بودن رو میگفتن و طلب مغفرت میکردند

  20. هنوز که هنوز باگذشت ۶۷یا۶۸سال از قضیه ی طلوعی درمیان فامیل من ازطلوعی صحبت میشود وافرادی که در اثر قضیه ی طلوعی به هذیان گویی افتاده بودند را مسخره می کنندحالایا دوستانه یا خصمانه هذیان های آنها را به یادشان می آورند. مثلامی گویند یادت هست سال طلوعی رفتی پیش فلانی وگفتی بابت گوسفندهایی که از تو دزدیدم حلالم کن. صاحب گوسفندگفت چندتا دزدیدی وبه اندازه ی چندتاحلالت کنم؟وتوگفتی هفتادگوسفنددزدیدم. تاهفتادتا حلالم کن
    وزیادشنیده ام از داستان هذیان یااعتراف مردم درسال طلوعی..متأسفانه

  21. هرچندکه ازآن جوانان سال طلوعی شاید به تعداد انگشتان دو دست پیرمردان وپیرزنانی اکنون زنده باشند

  22. من تازه فهمیدم مادربزرگم که یک زن ساده روستایی بود طلوعی شده بود و میگن یک حالاتی بهش دست میداده
    من لر بویراحمدی هستم، مادرم برام تعریف کرد که اونم از پدربزرگم شنیده، روششون اینطور بوده:
    مادربزرگم با یک گروه از مردم روستا زن و مرد جمع میشدن و اینقد گریه میکردن طی چند روز(نمی دونم برای چه و چطور) که حتی خون از چشمشون میاومده! گویا مادربزرگ من تو اون جمع دچار بیهوشی و از حال رفتگی شده و همه جا پخش می شه که: فلانی طلوع کرده!
    لازم به ذکره که مردم این روستا نه سوادی داشتن و نه ارتباطی با جایی چون دور افتاده و کوهستانیه و واقعا حیرانم که این کارها رو چه کسی بهشون گفته و از جزئیات دیگر اون خبری ندارم
    از پدرم هم شنیدم که مردهای دیگه ای بودن که طلوع کرده بودند ولی ادامه ندادند.

  23. به نظر من بهتره یک پژوهش عمیق تر و واقع بینانه تری نسبت به این جریان طلوعی در بین طوایف لر نشین و بختیاری انجام بشه، یک دیدگاه بیطرفانه و همه جانبه نگرتری، بهتره یک آدمی که واقعا کارش شناخت فرهنگ و مردم و ادیان و رسوم و باورهاست این جریان رو واکاوی کنه و اصلا اطلاعات بیشتری نسبت بهش کسب بشه
    ما نمی تونیم اینقد راحت بگیم این جریان صددرصد انگلیسی و توهم توطئه داشته باشیم
    صددرصد لرها پیشینه احترام به روشنایی و خورشید و مهرپرستی رو داشتن
    ما اینجا منطقه مهریان و مزدک و اینا داریم پس در این مناطق سابقه و پیشینه این گرایش ها وجود داشته و همه چیز رو به گردن انگلیسی ها نندازیم که فقط خودمون رو خلاص کنیم و تمام، نیاز به یک پژوهش واقعی به این قضیه هست واقعا

    • آره تو راست میگی، اصلا میخوایی انگلیسی ها رو پرستش کنیم، خدایا هنوزم نادان ها هستند

  24. لازمه بگم که مادربزرگ من هرچند زن روستایی بوده ولی ساده بودن که گفتم به معنی احمق بودن نبود، ایشون یک زن بسیار محکم و نترس و شجاع و بسیار فهمیده بود و یادمه هیچوقت تحت هیچ شرایطی دروغ نمیگفت و با جسارت تمام نظرش رو بیان میکرد و بسیار دلسوز و مهربان بود نسبت به همه، یک زن قوی و واقعا سختی دیده و جدی بود و اصلا خوش باور و زود باور نبود بلکه خیلی سخت پسند و سخت گیر بود، هیچوقت هم از مرگ نمی ترسید و وقتی مرد با شهامت به استقبال مرگ رفت
    این ها رو برای این میگم که خصوصیات مردمی که به اصطلاح طلوع میکردن رو بگم که مردم نافهم و بی استنباطی نبودن،
    و باز نیاز به پژوهش بی طرفانه

قوانین ارسال دیدگاه
  • دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تایید توسط تیم مدیریت در وب منتشر خواهد شد.
  • پیام هایی که حاوی تهمت یا افترا باشد منتشر نخواهد شد.
  • پیام هایی که به غیر از زبان فارسی یا غیر مرتبط باشد منتشر نخواهد شد.