نگاهی متفاوت به تاریخ ایذه/ از کشف غار ۲۰۰۰۰ ساله تا سیر تاریخی ایذه در ادوار مختلف

عصر ایذه: اخیراً در کاوش های باستان شناسی که اطراف سنگ نگاره های کولفرح انجام شده غاری با قدمتی بالای ۲۰۰۰۰ سال کشف شد.

 

 

 

 

 

 

 

به گزارش پایگاه خبری تحلیلی عصر ایذه؛ البته بر سر قدمت این غار در بین پژوهشگران و باستان شناسان اختلاف نظر است اما اجماع نظر آنها قدمتی بیش از پانزده هزار سال را تخمین زده اند که به تازگی دو تن از باستان شناسان مطرح، قدمت این اثر را بیش از ۲۰۰۰۰ هزار سال دانسته اند.

 

 

این کاوش ارزش شهر تاریخی ما را بیش از پیش بالا برده، شهری که با این همه آثار تاریخی حتی یک موزه کوچک برای گنجاندن آثار تاریخی خود ندارد،

پیشینه و تاریخ پربار این شهر کهن ما را بر آن داشت تا بخشی تحت عنوان “ایذه در گذر تاریخ” را جهت شناساندن هر چه بهتر سرگذشت تاریخی شهرستان ایذه که به موزه روباز جهان معروف است اختصاص دهیم.

بخش اول این گزارش به نام های قدیمی ایذه، معنی و مفهوم و دوره تاریخی آن اختصاص داده شده است.

ایذه در گذر تاریخ ( بخش اول)

 

جغرافیای تاریخی ایذه:
شمال خوزستان یا انشان در دوره‌ی باستان بخشی از دولت پارس بود تا اینکه در دوره‌ی پهلوی به خوزستان وصل شد.

ایذه به آب و هوای معتدل و چهار فصل شهرت داشت، نژاد قهوه ای رنگ، خوئی سلحشوری و فرهنگی غنی از نکات بارز ساکنان این منطقه بود.

اصطخری در مسالک و الممالک از ایزج اسم برده و این شهر را جزو خوزستان دانسته‌است و قزوینی در آثار البلاد به ایزج اشاره نموده و حدود جفرافیایی و آثار تاریخی آن را ذکر نموده‌است.

طبری در تاریخ الرسل و الملوک و ابن ایثر در تاریخ کامل این شهر را با نام ایزج ذکر نموده‌اند. در دوره ساسانیان از احداث و توسعه راه‌ها در منطقه سخن به میان آمده‌است. عده‌ای از مورخین برخی ایل راه‌های فعلی بختیاری را یادگار آن دوران دانسته‌اند.
جایگاه اسمی ایذه:

 

ایدیده یا ایدیذ عیلامی با توجه به اینکه تمدن عیلام در منطقه کوهستانی فعلی بختیاری قرار داشته‌است و شهر ایدیده از شهرهای مهم آن بوده‌است و ایدیذه به معنای شهر کنار آب آمده‌است و به دلیل قرار گرفتن ایذه کنونی در کنار تالاب شط (میانگران) می‌توان گفت که ایدیده همان ایذه کنونی بوده‌است. شباهت میان حروف ایدیده با حروف ایذه نیز می‌تواند دلیل براین مدعا باشد.

 

اولین نام این شهر باشکوه “آیاپیر” بود که به خاطر نوع کوه ها، این نام را بر آن نهادند، ایاپیر یا اجاپیر ایاپیر یا اجاپیرکه در کتیبه‌های اشکفت سلمان نام ایذه آیاپیر یا آجاپیر آمده‌است.

 

بعدها و در اواخر ایلام نو “آیاپیر” جای خود را به “آنزان” داد.

 

در ادامه نامی آریایی با حذف “ز”  و گذاشتن  “ش”  به جای آن “انشان” گذاشته شد.

 

در اواخر دوره هخامنشیان و نام این شهر به “اکسیان” تغییر یافت، در آن زمان قومی سکونت داشتند که نژاد آنها تلفیقی از آریایی و ایرانی ها بود.

 

قدرت و سلحشور این قوم مثال زدنی بود تا جایی که شمال عراق و شمال اصفهان تا مرز سوریه به تصرف این قوم درآمد.

 

“ایذج” نامی بود که پس از گشایش ایذه بدست اعراب مسلمان به آن داده شد.

 

اکثر مورخین در آثار خود این شهر را با نام ایزج ذکر کرده‌اند چنان‌که ابن حوقل در صوره الارض ابودلف در سفرنامه، مقدسی در احسن التقاسیم حمدالله مستوفی در نزهه القلوب از این شهر با نام ایزج یاد کرده‌اند.

 

در دیوان حافظ در غزل شماره ۳۹۰ این شاعر معروف نام ایذج را ذکر کرده است

 

بعد از این نشکفت اگر با نکهت خلق خوشت

خیزد از صحرای ایذج نافه مشک ختن

 

سپس سلسله اتابکان در سدهٔ پنجم هجری پدیدار شدند، بدان “مالمیر” گفتند، نامی که همچنان بر سر زبان هاست.

 

“مال” به معنی جایگاه و “میر” به معنی پادشاه بود.

 

(مال در زبان لری بختیاری به معنی خانه‌است)

 

و اما “ایذه”

واژه باستانی ایذه که از دوران پیش از ساسانیان رایج بود و در سده‌های اخیر به کلی فراموش شده بود تا این که در زمان پهلوی اول، بار دگر زنده شد و در تیرماه ۱۳۱۴ هـ. ش، از سوی فرهنگستان ایران به نام پیشین خود، ایذه نامگذاری شد.
ایذه به زبان پهلوی یعنی مشرف بین دو رود، به این خاطر این نام را گذاشت دو رود اطراف ایذه وجود داشت.

 

 

 

 

 

منتظر بخش های بعدی این گزارش باشید

 

انتهای پیام/*