تاریخ : پنج شنبه, ۹ فروردین , ۱۴۰۳ 19 رمضان 1445 Thursday, 28 March , 2024
12

نگاهی متفاوت به تاریخ ایذه/ از کشف غار ۲۰۰۰۰ ساله تا سیر تاریخی ایذه در ادوار مختلف

  • کد خبر : 40881
  • 21 آبان 1394 - 1:06
نگاهی متفاوت به تاریخ ایذه/ از کشف غار ۲۰۰۰۰ ساله تا سیر تاریخی ایذه در ادوار مختلف

عصر ایذه: اخیراً در کاوش های باستان شناسی که اطراف سنگ نگاره های کولفرح انجام شده غاری با قدمتی بالای […]

عصر ایذه: اخیراً در کاوش های باستان شناسی که اطراف سنگ نگاره های کولفرح انجام شده غاری با قدمتی بالای ۲۰۰۰۰ سال کشف شد.

 

 

 

 

c_ize

 

 

 

به گزارش پایگاه خبری تحلیلی عصر ایذه؛ البته بر سر قدمت این غار در بین پژوهشگران و باستان شناسان اختلاف نظر است اما اجماع نظر آنها قدمتی بیش از پانزده هزار سال را تخمین زده اند که به تازگی دو تن از باستان شناسان مطرح، قدمت این اثر را بیش از ۲۰۰۰۰ هزار سال دانسته اند.

 

 

این کاوش ارزش شهر تاریخی ما را بیش از پیش بالا برده، شهری که با این همه آثار تاریخی حتی یک موزه کوچک برای گنجاندن آثار تاریخی خود ندارد،

پیشینه و تاریخ پربار این شهر کهن ما را بر آن داشت تا بخشی تحت عنوان “ایذه در گذر تاریخ” را جهت شناساندن هر چه بهتر سرگذشت تاریخی شهرستان ایذه که به موزه روباز جهان معروف است اختصاص دهیم.

بخش اول این گزارش به نام های قدیمی ایذه، معنی و مفهوم و دوره تاریخی آن اختصاص داده شده است.

ایذه در گذر تاریخ ( بخش اول)

 

جغرافیای تاریخی ایذه:
شمال خوزستان یا انشان در دوره‌ی باستان بخشی از دولت پارس بود تا اینکه در دوره‌ی پهلوی به خوزستان وصل شد.

ایذه به آب و هوای معتدل و چهار فصل شهرت داشت، نژاد قهوه ای رنگ، خوئی سلحشوری و فرهنگی غنی از نکات بارز ساکنان این منطقه بود.

اصطخری در مسالک و الممالک از ایزج اسم برده و این شهر را جزو خوزستان دانسته‌است و قزوینی در آثار البلاد به ایزج اشاره نموده و حدود جفرافیایی و آثار تاریخی آن را ذکر نموده‌است.

طبری در تاریخ الرسل و الملوک و ابن ایثر در تاریخ کامل این شهر را با نام ایزج ذکر نموده‌اند. در دوره ساسانیان از احداث و توسعه راه‌ها در منطقه سخن به میان آمده‌است. عده‌ای از مورخین برخی ایل راه‌های فعلی بختیاری را یادگار آن دوران دانسته‌اند.
جایگاه اسمی ایذه:

 

ایدیده یا ایدیذ عیلامی با توجه به اینکه تمدن عیلام در منطقه کوهستانی فعلی بختیاری قرار داشته‌است و شهر ایدیده از شهرهای مهم آن بوده‌است و ایدیذه به معنای شهر کنار آب آمده‌است و به دلیل قرار گرفتن ایذه کنونی در کنار تالاب شط (میانگران) می‌توان گفت که ایدیده همان ایذه کنونی بوده‌است. شباهت میان حروف ایدیده با حروف ایذه نیز می‌تواند دلیل براین مدعا باشد.

 

اولین نام این شهر باشکوه “آیاپیر” بود که به خاطر نوع کوه ها، این نام را بر آن نهادند، ایاپیر یا اجاپیر ایاپیر یا اجاپیرکه در کتیبه‌های اشکفت سلمان نام ایذه آیاپیر یا آجاپیر آمده‌است.

 

بعدها و در اواخر ایلام نو “آیاپیر” جای خود را به “آنزان” داد.

 

در ادامه نامی آریایی با حذف “ز”  و گذاشتن  “ش”  به جای آن “انشان” گذاشته شد.

 

در اواخر دوره هخامنشیان و نام این شهر به “اکسیان” تغییر یافت، در آن زمان قومی سکونت داشتند که نژاد آنها تلفیقی از آریایی و ایرانی ها بود.

 

قدرت و سلحشور این قوم مثال زدنی بود تا جایی که شمال عراق و شمال اصفهان تا مرز سوریه به تصرف این قوم درآمد.

 

“ایذج” نامی بود که پس از گشایش ایذه بدست اعراب مسلمان به آن داده شد.

 

اکثر مورخین در آثار خود این شهر را با نام ایزج ذکر کرده‌اند چنان‌که ابن حوقل در صوره الارض ابودلف در سفرنامه، مقدسی در احسن التقاسیم حمدالله مستوفی در نزهه القلوب از این شهر با نام ایزج یاد کرده‌اند.

 

در دیوان حافظ در غزل شماره ۳۹۰ این شاعر معروف نام ایذج را ذکر کرده است

 

بعد از این نشکفت اگر با نکهت خلق خوشت خیزد از صحرای ایذج نافه مشک ختن

 

سپس سلسله اتابکان در سدهٔ پنجم هجری پدیدار شدند، بدان “مالمیر” گفتند، نامی که همچنان بر سر زبان هاست.

 

“مال” به معنی جایگاه و “میر” به معنی پادشاه بود.

 

(مال در زبان لری بختیاری به معنی خانه‌است)

 

و اما “ایذه”

واژه باستانی ایذه که از دوران پیش از ساسانیان رایج بود و در سده‌های اخیر به کلی فراموش شده بود تا این که در زمان پهلوی اول، بار دگر زنده شد و در تیرماه ۱۳۱۴ هـ. ش، از سوی فرهنگستان ایران به نام پیشین خود، ایذه نامگذاری شد.
ایذه به زبان پهلوی یعنی مشرف بین دو رود، به این خاطر این نام را گذاشت دو رود اطراف ایذه وجود داشت.

 

 

 

 

 

منتظر بخش های بعدی این گزارش باشید

 

انتهای پیام/*

 

لینک کوتاه : https://www.asreizeh.com/?p=40881

ثبت دیدگاه

مجموع دیدگاهها : 7در انتظار بررسی : 0انتشار یافته : ۷
  1. درود بر شما
    نظرتان در مورد ایذه بر لب رود (تالاب میانگران)صحیح نمیباشد ازتجمیع آب چشمه های دایمی الهک و قناتهای بالادست رودی بوجود آمده و ایذج بر لب این رود بوده و نظر سیاحان نیز بر این بوده. در ضمن ایذج بین دو رود نیز اشاره به کارون و رود لاهیجان و مرغا دارد و به طور کلی ایذج گستره بیشتری از دشت فعلی داشته است.

  2. جالب بود

  3. درود بر شما برای دسترسی به مقالات پژوهشی درمورد ایذه به مقاله جغرافیای تاریخی مال امیر نوشته دکتر عزت اله عبدالهی نوروزی مراجعه نمایید.

  4. انشان یا انزان ازایالات مهم کشور ایلام بوده و شامل مناطق کوهستانی شرق خوزستان ،نواحی جنوب غربی اصفهان ، و قسمت غرب و شمال غربی فارس بوده بنابر این انشان شامل بیشترین قسمت از خاک بختیاری از جمله شهرستان های مسجد سلیمان وایذه ، که هم اکنون جزو خوزستان به شمار می آیند ، بخشی از خوزستان (بهبهان ) ،استان کهگیلویه – بویر احمد ، و بخش بزرگی از استان فارس (شهرستان سپیدان ، ممسنی و غرب شیراز، را در برمی گرفتهاست یکی ازشهرهای مهم این ولایت شهر انشان یا انزان است که محل آن تا سال های اخیر بر باستان شناسان مجهول مانده بود .اما هانسمن با انتشار مقاله ای مستند و متکی بر شواهد تاریخی و باستان شناسی محل آن را در نزدیکدهکده ملیون واقع در دشت بیضا پیشنهاد کرد و سر انجامباستان شناسی به نامسامنر محل پیشنهاد شده را حفاری و بدین سان شهر گمشده کشف گردید . نکته دیگری که در نوشته فوق به چشم می خورد آب و هوای شهر ایذه را معتدل و چهار فصل نامیده که این سخن خلاف گفته جغرافی دانان است حمدالله مستوفی در کتاب نزهه القلوب می گوید هوای ایذه بد است چون شمالش بسته است . نکته بعد واژه ایدیده یا ایذیذه است که نویسنده معتقد است ایذه ازاین واژه گرفته شده . ماجرای ایدیده بر می گرددبه بیست واندی سال پیش که دکتر کیانوش کیانی هفت لنگ مجله ای را با نام ایرانشناسی به چاپ رسانید در یکی ازشماره های این مجله دکتر کیانی ازدکتر سجادیه وجه تسمیه ایذه را می پرسد که ایشان جواب می دهد شاید ایذه بر گرفته از ایدیده باشد یعنی خود آقای سجادیه این مطلب را با شاید بیان می کند . از نظر تاریخی ایدیده نام رود کرخه است . ایذه در دوره ساسانیان ایذگ نام داشته وچون عربها حرف گ نداشتند ایزگ را ایزج خواندند . نکته بعد که باید تذکر داد اتابکان در ۵۵۰ هجری تشکیل شد که قرن ششم میشود

  5. واقعا دلم برای قدمت و اصالت شهرم میسوزد

  6. درود بر شما. یکی از مشکلات ما مستندات است امید نسل باسواد و فرهنگ مدار کنونی بتوانند بخشی از این مشکل را به دوش بکشند.
    سپاسگزارم از ارئه مطالب هرچند کم و نارسا باشد.

  7. ایذه بیشتر از این حرفا ,حرف برا گفتن داره .

قوانین ارسال دیدگاه
  • دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تایید توسط تیم مدیریت در وب منتشر خواهد شد.
  • پیام هایی که حاوی تهمت یا افترا باشد منتشر نخواهد شد.
  • پیام هایی که به غیر از زبان فارسی یا غیر مرتبط باشد منتشر نخواهد شد.